Hoạt động cho thuê nhà tại các đô thị lớn đang bùng nổ, nhưng nghĩa vụ thuế lại bị né tránh. Chuyên gia cho rằng cần siết chặt quản lý, gắn trách nhiệm cơ quan địa phương và áp dụng cơ chế cưỡng chế mạnh mẽ để tránh thất thu ngân sách.
Thị trường cho thuê nhà tăng trưởng, nhưng thuế lại thất thu
Tại TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng và nhiều đô thị lớn, nhu cầu thuê nhà ở, văn phòng và dịch vụ lưu trú ngày càng cao. Dòng tiền từ cho thuê bất động sản vì thế cũng gia tăng mạnh. Tuy nhiên, song song với sự phát triển đó là tình trạng nghĩa vụ thuế cho thuê nhà bị “bỏ quên”, nhiều cá nhân vẫn né tránh việc kê khai hoặc khai báo doanh thu không đầy đủ.
Theo quy định, mọi cá nhân có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên khi cho thuê nhà đều phải nộp thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và lệ phí môn bài. Thực tế, nhiều chủ nhà lại “lách luật” bằng cách không đăng ký kinh doanh, không có mã số thuế, không công khai hợp đồng, dẫn đến việc quản lý gặp khó khăn.
Cơ quan thuế tăng cường siết chặt giám sát
Để hạn chế thất thu, Cục Thuế đã đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phối hợp chặt chẽ trong quản lý hộ và cá nhân cho thuê nhà. Các địa phương sẽ được cung cấp bản đồ số hộ kinh doanh để chủ động rà soát, kiểm tra và đôn đốc người cho thuê thực hiện đúng nghĩa vụ thuế.
Đây được xem là bước đi mạnh mẽ nhằm thu hẹp “khoảng tối” trong hoạt động thu thuế cho thuê nhà, đặc biệt trong bối cảnh nguồn thu từ lĩnh vực này đang bị bỏ ngỏ nhiều năm.
Vì sao thuế cho thuê nhà khó kiểm soát?
Theo các chuyên gia, có 3 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trốn thuế trong hoạt động cho thuê nhà:
- Nhiều cá nhân chưa có mã số thuế cá nhân.
- Giao dịch tiền mặt chiếm tỷ lệ lớn, khó truy vết.
- Thiếu cơ chế cưỡng chế mạnh mẽ để buộc chấp hành.
Để xử lý triệt để, các chuyên gia đề xuất:
- Bắt buộc sử dụng mã số thuế cá nhân đối với mọi hợp đồng cho thuê từ 6 tháng trở lên.
- Kết nối dữ liệu liên ngành giữa cơ quan thuế, ngân hàng và cơ quan quản lý cư trú.
- Luật hóa nghĩa vụ phối hợp giữa chính quyền địa phương và ngành thuế, gắn trách nhiệm trực tiếp với lãnh đạo xã, phường khi để thất thu.
Giải pháp cho quản lý thuế cho thuê nhà minh bạch hơn
Để đảm bảo công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế, nhiều chuyên gia khẳng định:
- Chính quyền cơ sở cần có quyền lập biên bản, ra thông báo, và chuyển hồ sơ ngay cho cơ quan thuế đối với trường hợp có dấu hiệu trốn thuế.
- Cần thiết lập cơ chế cưỡng chế tại chỗ, đảm bảo tính răn đe.
- Sau năm 2026, khi chính sách bỏ thuế khoán và chuyển sang kê khai thực tế được áp dụng, việc quản lý sẽ hiệu quả hơn nếu có nền tảng dữ liệu dùng chung.
Hoạt động cho thuê nhà đang mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều cá nhân, nhưng nếu nghĩa vụ thuế không được thực hiện nghiêm túc, ngân sách nhà nước sẽ tiếp tục thất thoát. Chỉ khi quản lý chặt chẽ, kết nối dữ liệu liên ngành và áp dụng cơ chế cưỡng chế đủ mạnh, nghĩa vụ thuế cho thuê nhà mới thực sự đi vào thực tế, góp phần xây dựng hệ thống tài chính công minh bạch và công bằng.
