Mục lục
Vành móng ngựa là gì?
Vành móng ngựa đã trở thành một hình ảnh biểu tượng khi nói đến các phiên tòa hình sự. Vành móng ngựa là chỗ dành cho người phạm tội đứng vào để Tòa án phán quyết.
Từ lâu vành móng ngựa ở tại các phiên tòa xét xử án hình sự đã trở nên phổ biến không chỉ ở nước ta mà ở nhiều nước trên thế giới. Nó có xuất xứ từ đâu, vào thời điểm nào… đã được nhiều nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa, giới khoa học pháp lý nghiên cứu, xem xét nhưng vẫn chưa đưa ra được một giải đáp chính xác.
Ở Việt Nam, vành móng ngựa có từ bao giờ cũng chưa ai xác định chắc chắn nhưng đều cho rằng nó du nhập vào nước ta từ khi bị thực dân Pháp xâm lược. Pháp chính thức áp đặt bộ máy thống trị tại Việt Nam; và sử dụng vành móng ngựa trong những vụ án xét xử người phạm tội.
Ý nghĩa của việc phòng xét xử không vành móng ngựa
Nếu như trước đây bị cáo sẽ phải đứng trước vành móng ngựa để khai báo thì nay sẽ không còn vành móng ngựa nữa, thay vào đó là bục khai báo. Việc thay đổi này là phù hợp với các quy định của Hiến pháp, nguyên tắc cơ bản của Bộ luật tố tụng hình sự đó là nguyên tắc suy đoán vô tội.
Theo đó, sẽ không ai bị coi là có tội, phải chịu hình phạt khi chưa có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Điều này phù hợp với xu hướng chung của Tố tụng hình sự thế giới, thể hiện tính nhân văn trong hoạt động xét xử.
Khi buộc bị cáo phải đứng trước vành móng ngựa như các phiên tòa trước đây, hình ảnh này tạo cảm giác bị cáo đang đứng sau những tấm song ngăn cách, cách ly khỏi xã hội. Do vậy, bỏ vành móng ngựa, thay bằng bục khai báo là để cụ thể hóa một cách toàn diện nguyên tắc suy đoán vô tội trên thực tế.
Thêm vào đó, tạo điều kiện thuận lợi cho bị cáo. Nhìn vào “vành móng ngựa” ta thấy khó có chỗ nào cho bị cáo để tài liệu, có chỗ để chứng cứ tranh tụng. Trong khi đó, bục khai báo có diện tích đủ rộng để bị cáo sử dụng tài liệu, chứng cứ chứng minh lời khai của mình. Trên thế giới hiện nay, phiên tòa hình sự của hầu hết nước không còn “vành móng ngựa”; mà thay bằng ghế bị cáo. Ví dụ như ở Mỹ, hay ở Hàn Quốc bị cáo được ngồi cùng với Luật sư bào chữa khi tham gia phiên tòa.
Việc thay thế vành móng ngựa sẽ vừa tránh được tâm lý “đã có tội”; vừa tạo thuận lợi cho người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng theo dõi diễn biến phiên tòa. Đồng thời khi có bục cũng tăng cường vai trò trung tâm của HĐXX trong việc điều hành và duy trì trật tự phiên tòa.
