Từ ngày 1/7/2025, Luật Công chứng 2024 và Nghị định 104/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi quan trọng liên quan đến hoạt động công chứng, chứng thực. Các quy định mới được kỳ vọng sẽ khắc phục bất cập trong thực tiễn, đồng thời tạo thuận lợi hơn cho người dân khi thực hiện các thủ tục pháp lý.
Dưới đây là những nội dung đáng chú ý người dân cần nắm rõ:
Gộp chung các loại văn bản thừa kế thành “văn bản phân chia di sản”
Trước đây, người thừa kế phải lựa chọn giữa hai hình thức: thỏa thuận phân chia di sản (nếu có nhiều người) hoặc khai nhận di sản (nếu chỉ có một người hoặc không có sự phân chia).
Từ 1/7/2025, theo Luật Công chứng mới, tất cả các trường hợp thừa kế – dù một hay nhiều người – đều thực hiện chung một loại thủ tục: công chứng văn bản phân chia di sản. Quy định này giúp tránh nhầm lẫn và đơn giản hóa quy trình lập thủ tục thừa kế.
Mở rộng các trường hợp được công chứng ngoài trụ sở
Luật Công chứng 2024 và Nghị định 104/2025 quy định rõ ràng những trường hợp công chứng viên có thể thực hiện công chứng tại nơi cư trú của người yêu cầu, bao gồm:
- Lập di chúc tại chỗ ở.
- Người đang điều trị nội trú, bị cách ly y tế, không thể đi lại vì sức khỏe.
- Người đang bị tạm giữ, thi hành án hoặc bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính.
- Các trường hợp có lý do chính đáng như:
- Phụ nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng.
- Người cao tuổi, người khuyết tật, người gặp khó khăn đi lại.
- Người trong lực lượng vũ trang, cán bộ công chức đang thực hiện nhiệm vụ.
- Trường hợp bất khả kháng khác được quy định cụ thể.
So với trước đây, quy định mới đã mở rộng thêm nhiều trường hợp được công chứng ngoài trụ sở và hướng dẫn chi tiết, tránh việc áp dụng tùy nghi như trước.
Bắt buộc chụp ảnh quá trình ký văn bản công chứng
Lần đầu tiên, pháp luật quy định việc ký vào văn bản công chứng phải được chụp ảnh, ghi lại cảnh công chứng viên chứng kiến người yêu cầu ký hoặc điểm chỉ.
- Ảnh chụp là thành phần bắt buộc của hồ sơ công chứng.
- Người yêu cầu công chứng không đồng ý chụp ảnh thì công chứng viên có quyền từ chối thực hiện công chứng.
- Ảnh phải đảm bảo rõ nét, không chỉnh sửa, có thể in trắng đen hoặc màu, tối thiểu 13 x 18 cm nếu in trên giấy ảnh.
Quy định này nhằm nâng cao tính xác thực và phòng ngừa tranh chấp liên quan đến việc ký kết văn bản công chứng.
Không còn công chứng bản dịch, chỉ chứng thực chữ ký người dịch
Trước đây, công chứng viên được phép công chứng bản dịch. Tuy nhiên, Luật Công chứng 2024 đã loại bỏ quy định này. Thay vào đó:
- Công chứng viên chỉ còn chứng thực chữ ký của người dịch.
- Người dân có thể đến UBND cấp xã hoặc tổ chức hành nghề công chứng để thực hiện thủ tục này.
- Các bản dịch đã công chứng trước ngày 1/7/2025 vẫn có giá trị pháp lý.
Việc điều chỉnh này nhằm phân định rõ ràng giữa công chứng và chứng thực, tránh hiểu nhầm và đơn giản hóa thủ tục hành chính.
Cho phép công chứng hợp đồng ủy quyền tại hai tổ chức khác nhau
Trường hợp bên ủy quyền và bên được ủy quyền không thể cùng đến một tổ chức công chứng, Luật mới cho phép thực hiện theo trình tự:
- Bên ủy quyền đến tổ chức công chứng mà mình lựa chọn để lập hợp đồng.
- Sau đó, bên được ủy quyền đến tổ chức công chứng khác để ký phần chấp nhận ủy quyền.
- Hai tổ chức này cùng xác nhận hiệu lực văn bản và trao đổi bản sao lưu trữ.
Đây là quy định rất linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho những người ở xa nhau, không thể đến cùng lúc một địa điểm.
Luật Công chứng 2024 và Nghị định hướng dẫn đi kèm đã đánh dấu bước cải cách quan trọng trong lĩnh vực công chứng, bảo đảm phù hợp với thực tiễn xã hội, tạo thuận lợi hơn cho người dân trong các giao dịch dân sự, thừa kế, ủy quyền, chứng thực chữ ký…
(Nguồn: Báo Pháp Luật TP.HCM – PLO)
